Gitaar elektronica zijn het minst bezochte van alle mysteries die de gitaarklank vormen. Of je nu speler, technicus, bouwer, gitaarfanaat of liefhebber bent, de meesten van ons negeren dit belangrijke toonvormende hulpmiddel.
Dus, als je wilt begrijpen wat regels als “CTS pots en orange drop caps” in advertenties betekenen of experimenteren om de beste gitaarpotentiometers te vinden, dan ben je hier aan het juiste adres.
Ik neem je mee op een diepgaande reis door alles wat je altijd al wilde weten over pots en caps, maar nooit durfde te vragen. Dus maak je gordel vast, want deze unieke reis naar klank vertrekt nu.
Wat is een Potentiometer?
Een pot is een weerstand. Door aan de pot te draaien, verandert de stroom die door de weerstand loopt. Deze weerstand wordt weergegeven door een strook. Terwijl je de as (de knop aan de buitenkant) beweegt, wijzig je de lengte die de elektriciteit moet afleggen om aan de andere kant van de pot uit te komen.
Hoe meer weerstandsstrook hij bedekt, hoe meer versterking hij verliest op weg naar buiten. Wanneer je dicht bij nul komt, is het verlies aan versterking totaal en hoor je alleen stilte.
Soorten Potentiometers
Gesplitste of Massieve As?
Laten we eerst het makkelijkste verschil verklaren. Wat is het verschil tussen een split-shaft en een solid-shaft potentiometer? Wel, dat verschil hangt alleen af van de knop.
Gesplitste as potentiometers werken meestal met plastic knoppen. Dit zijn de beste pots voor Stratocasters. Massieve as pots werken met metalen knoppen zoals die bijvoorbeeld bij een Fender Telecaster te vinden zijn. Deze knoppen vereisen een schroef om op hun plaats te blijven.
Lineaire Pots
De naam van deze potentiometers zegt alles over hoe ze werken. Deze pots zijn lineair omdat ze waarden lineair verhogen en verlagen. Dit betekent dat bijvoorbeeld het nummer 10 op je gitaar volumeknop 100% is en het nummer 5 50%.
Wat betekent dit voor spelers? Ze zijn voorspelbaar en gemakkelijk te gebruiken. Wat betekent dit voor een technicus of bouwer? Dit is standaard in de meeste gitaren en waar de meeste muzikanten aan gewend zijn.
Audio Taper Pots
Audio taper pots veranderen hun waarde op een niet-lineaire wijze. In plaats daarvan volgen ze een bepaalde logarithme. Dit betekent dat de waarden op de knop van je gitaar niet per se exact overeenkomen met wat je hoort.
Dit werkt geweldig voor spelers die met één draaiknop van vuil naar schoon geluid willen gaan. Bijvoorbeeld, je kunt een drastische daling in versterking hebben in de eerste drie punten en een volledig optreden spelen tussen 6, 8 en 10 van je volumeknop.
Als technicus kan dit een aanrader zijn voor blues-, rock-'n-roll-, neo-soul- en popspelers die met één instrument meer willen bereiken.
Moeten gitaarpots lineair of audio taper zijn?
Het antwoord op de bovenstaande vraag hangt af van persoonlijke smaak en prestaties. Nu je het verschil kent, is het tijd om te ontdekken wat het beste klinkt voor jou en het beste werkt bij jouw speelstijl.
Een extra tip: je kunt ze herkennen aan de letter A of B naast de potwaarde.
No-Load Pots
Je hebt misschien gehoord van no-load pots. Als je daarbij je hoofd schudde met een plectrum en je afvroeg wat het zijn, is dit voor jou.
No-load pots zijn gewoon gemodificeerde pots die je toestaan om de tone-cap uit het circuit te halen wanneer de pot in stand 10 staat.
Waarom zou je dat op de gitaar willen? Omdat het dat extra percentage rauwe klank en power ontgrendelt dat je instrument kan geven. Als technicus is een no-load pot de perfecte oplossing als je klant die pure tone status van de gitaar wil ontgrendelen en controle wil hebben over volume en toon.
Wanneer ingesteld op minder dan 10 werkt alles, en wanneer op 10, is het volledig actief.
Blender Pots
Tot slot, laten we het hebben over blender pots. Ik leg uit wat ze zijn met een voorbeeld. Stel je hebt een Stratocaster, maar wil die geweldige hals + brug combinatie die alleen Telecasters bieden.
Met een blend pot in plaats van een tweede tone pot, kun je de hals-pickup in- en uitschakelen wanneer je wilt. Je krijgt niet exact het Telecaster geluid, maar het geeft je een klankoptie om mee te spelen.
Evenzo kun je een blend pot gebruiken met elke andere pickup en gitaar.
Potwaarden
Je hebt vast wel eens de vraag gehoord “Moet ik 500k volume en tone pots gebruiken voor mijn Les Paul?” Of talloze forumgebruikers gezien die discussiëren over of Telecaster 500k pots een goed idee zijn.
Om over dit onderwerp te beginnen: er is geen goed of fout. Het is een kwestie van experimenteren en je oren als kompas gebruiken. Dat gezegd hebbende, weten wat hogere of lagere weerstanden met het geluid doen, is een goede shortcut om sneller te bereiken wat je zoekt.
Een simpele vuistregel
Mijn vuistregel is heel eenvoudig. Hoe dichter je bij nul komt, hoe warmer het geluid wordt. Omgekeerd geldt: hoe verder weg van nul, hoe helderder het wordt.
Bijvoorbeeld, je zou kunnen zeggen dat 500k pots het beste zijn voor Les Pauls en 250k pots beter zijn voor Strats. Dit komt omdat ze in het eerste geval helderheid toevoegen aan de diepe lage tonen van de Les Paul. In het tweede geval temmen ze het scherpe hoog in een Stratocaster.
Maar betekent dat dat je geen 500k pots voor een Strat kunt kopen? Natuurlijk wel, misschien vind je zelfs een kenmerkend geluid.
Geloof me, afgezien van de soldeertijd, is het een heel goedkope toon-experiment om te doen.
Volume en Tone Pots
Ik heb de vraag “Is er een verschil tussen volume en tone pots?” zo vaak gehoord in de afgelopen 3 decennia als speler. Het antwoord is nee, volume en tone pots zijn in wezen hetzelfde. Het grote verschil is dat tone pots caps erop gesoldeerd hebben die fungeren als EQ.
Wat zijn Tone Caps?
Dank je voor de vraag. Het woord capacitantie verwijst naar het vermogen van een component om een elektrische lading op te slaan. Daarom is een condensator een klein apparaat dat elektriciteit kan vasthouden.
Met de knop die de as beweegt, kun je precies instellen hoeveel elektriciteit er door gaat en hoeveel blijft.
Hoe werken Tone Caps?
De werking van tone caps is heel eenvoudig. Ze sturen bepaalde frequenties naar de aarde, meestal het hoge bereik, terwijl ze het lage bereik tegenhouden. Zo hoor je dat je de hoge tonen op de gitaar wegrolt. Die hoge tonen gaan naar de aarde en zijn niet meer hoorbaar in het signaalpad.
Tone caps worden gesoldeerd tussen de aarde (de bovenkant van de potentiometer) en de derde aansluiting. Door hem met de klok mee te draaien, wordt de gitaartoon niet beïnvloed en door tegen de klok in te draaien, kun je de toon van het instrument donkerder maken.
Waarden & Geluid
Caps hebben verschillende waarden. Deze waarden, gemeten in microfarad, geven aan hoeveel van het gitaarsignaal wordt afgewezen.
Als vuistregel kun je zeggen dat hoe lager de waarde, hoe subtieler het effect. Andersom geldt, hoe hoger de waarde, hoe dieper het signaal wordt gekapt.
Dus, bijvoorbeeld, als je een erg heldere pickup wilt temmen, zoals in een Telecaster, kun je een grote cap installeren. Daarom gebruikte Fender .02mfd, .047mfd en .1mfd caps op hun gitaren. Gibson werkt daarentegen met .022 mfd en .047mfd.
Een .1mfd kan een Les Paul te donker en modderig maken.
Hier is een geweldige demonstratie van het verschil tussen capwaarden.
Condensatormaterialen
Naast dat ze in allerlei waarden verkrijgbaar zijn, kun je condensatoren ook vinden die van allerlei materialen gemaakt zijn. De materialen waarvan een condensator gemaakt is, beïnvloeden niet alleen de toon maar ook de afwijking tussen de gespecificeerde waarde en de werkelijke waarde.
Keramisch
Keramische condensatoren zijn de goedkoopste en het meest gebruikt in gitaren wereldwijd. Vanwege hun prijs bevatten de meest betaalbare gitaren ter wereld deze condensatoren. Dat gezegd hebbende, kun je ze ook in vintage exemplaren tegenkomen.
Het grootste nadeel van keramische condensatoren is dat ze een tolerantie hebben van meer dan 20%. Dit betekent dat je een .03mfd of 0.15mfd kunt krijgen als je een .02mfd koopt. Dit verschilt ook per gitaar en maakt ze zeer onvoorspelbaar.
Ten slotte kunnen keramische caps microfoonachtig zijn.
Mylar
Het volgende materiaal is een polyesterfilm genaamd Mylar. Ze zijn een stap omhoog ten opzichte van keramische condensatoren en brengen de tolerantie terug tot 5%. Dit betekent dat je meer consistentie krijgt van de ene cap tot de andere, waardoor ze betrouwbaarder en voorspelbaarder zijn.
Ook zijn ze minder vatbaar voor microfonische effecten vergeleken met keramische caps.
Polyester
Het dielektrische materiaal in deze condensatoren is polyesterfilm. Ze hebben een zeer lage tolerantie van 5% of minder, waardoor ze een voorspelbare, betrouwbare topoptie zijn. Ook bieden deze condensatoren uitstekende stabiliteit ongeacht de temperatuur en een laag lekverlies.
In deze categorie vind je Sozo Yellow Mustard caps en de beroemde Orange Drops. Dit zijn caps die bekend staan om het behouden van de originele klank van de gitaar.
Olie Gevuld
De constructie van deze condensatoren biedt de speler next-level isolatie. Dit vertaalt zich in superieure signaalintegriteit, minder lekverlies en verbeterde helderheid. Ook maken hun zelfhelende eigenschappen ze duurzaam en betrouwbaar.
Ten slotte bieden deze condensatoren een geweldig gevoel voor de speler omdat het wegrollen van de toon soepel, organisch en natuurlijk verloopt.
Papier in Olie
Deze caps, ook bekend als PIO caps, kunnen beschouwd worden als topklasse. Dit komt vooral door hun klank. Ze bieden een warme, vintage, rijke toon die voelt en klinkt als smooth.
Qua gevoel is de respons die je krijgt met de knop ook natuurlijker en organischer. Ze staan bekend om het verwerken van de hoge tonen en deze te transformeren in harmonieus rijke, warme, ronde tonen in plaats van scherp en doordringend.
Dit zijn de caps die je in een Holy Grail vintage gitaar kunt vinden, ook wel een ’59 Gibson Les Paul genoemd. Dit is de categorie waarin de beroemde Bumblebee caps vallen.
Veelvoorkomende Paarvormen van Pots & Caps
Nu je precies weet wat wat doet in het circuit van je gitaar, is het tijd om veelvoorkomende combinaties te behandelen.
De juiste combinatie van gitaarpots en caps laat je instrument klinken zoals jij dat wilt. Daarom moet je bij het overwegen van deze combinatie nadenken over wat je leuk vindt en wat je niet leuk vindt aan je gitaar.
Bijvoorbeeld, als je een maple-hals Stratocaster hebt, kun je 250k of 100k pots met .047mfd caps installeren en die hoge tonen temmen.
Aan de andere kant, als je een modderige, basrijke Les Paul hebt, kan het installeren van .02mfd caps en 500k pots een goede keuze zijn.
Om in het hoofd te kruipen van een van de grootste gitaarbouwers uit de geschiedenis: wist je dat Jazzmaster pots en caps oorspronkelijk een 1Meg lineaire volume pot, 1Meg audio taper tone pot en een .033mfd cap waren?
Hij gebruikte de 1Meg pots en .033mfd cap om de Jazzmaster het vermogen te geven om door de mix heen te snijden en het een lead instrument te maken. Als het merk 250k pots en .02mfd caps had geïnstalleerd, zou het natuurlijke lage bereik van de gitaar te modderig worden.
Hoewel de beste pots en caps voor p90 pickups afhankelijk zijn van je smaak en zoektocht naar klank, weet je dat je grotere waarden moet installeren voor een helderder geluid en lagere voor een donkerder, zachter geluid.
Het Laagste Einde
Pots en caps zijn de onbezongen helden van de gitaarklank. Ze spelen een sleutelrol in het vormgeven van de toon voordat het het uitgangssignaal van de gitaar bereikt. Ik hoop dat je nu de tools hebt om je eindeloze reis naar klankhemel te versnellen.
Ga dus gerust experimenteren met verschillende p90 pots en caps of installeer CTS 500k pots op die donker klinkende Telecaster.
Ja, het nastreven van toon gaat over moedige beslissingen en een goed paar oren, maar toon zelf is altijd in beweging. De ultieme toon is altijd een werk in uitvoering.
Veel plezier met spelen (perfect afgepaste pots en caps)!
Als je dit artikel leuk vindt, deel het dan alstublieft!
Zorg dat je lid wordt van onze FB Group Guyker Guitar Parts & Accessories Community om je ideeën te delen! Je kunt ook connecties leggen met gelijkgestemde gitaristen, Guyker-updates ontvangen en kortingsinformatie uit onze FB Group
